Γιάννης Α. Παπαϊωάννου - Συνθέτης
Ο Γιάννης Α. Παπαϊωάννου ανήκει στους σημαντικότερους Έλληνες συνθέτες του 20ου αιώνα.
Γεννήθηκε στις 9 Ιανουαρίου 1910 στην Καβάλα και πέθανε στις 11 Μαΐου στην Αθήνα. Η καταγωγή του ήταν από την Λέσβο, από οικογένεια με παράδοση στις επιστήμες και τις τέχνες. Ο παππούς του Κομνηνός Αμανίτης, υπήρξε σημαντικός μουσικολόγος του 19ου αιώνα.
Άρχισε τις μουσικές του σπουδές σε ηλικία έξι ετών μελετώντας μόνος του πιάνο. Αργότερα συνέχισε τις σπουδές του στο «Ελληνικό Ωδείο» στην Αθήνα- με τη Μαρίκα Λασποπούλου, πιάνο και τον Αλέκο Κόντη, σύνθεση-από όπου αποφοίτησε το 1934 με δίπλωμα πιάνου, θεωρητικών και σύνθεσης.
Το 1928-29 υπήρε μαθητής του Αιμίλιου Ριάδη για σύντομο χρονικό διάστημα. Η εξέλιξη του, όμως, είναι προϊόν της προσωπικής του μελέτης και έρευνας, ο ίδιος μάλιστα θεωρούς τον εαυτό του ουσιαστικά αυτοδίδακτο.
Το 1949-50 ως υπότροφος της UNESCO επισκέφθηκε μεγάλα μουσικά κέντρα της Ευρώπης με σκοπό να παρακολουθήσει τις νεότερες συνθετικές τάσεις. Κατά την ίδια περίοδο εργάστηκε για ένα χρόνο κοντά στον Αρθούρο Ονέγκερ (Arthur Honegger) στο Παρίσι. Αλλά και κατά τη διάρκεια όλης της συνθετικής του καριέρας φρόντιζε να ενημερώνεται για τις νεότερες τεχνοτροπίες.
Από το 1951-61 δίδαξε Ιστορία της Μουσικής στο Εθνικό Εκπαιδευτήριο Αναβρύτων ενώ από το 1954-76 ήταν καθηγητής Ανωτέρων Θεωρητικών και Σύνθεσης. Χαρακτηριστικό των μαθημάτων του ήταν η προσωπική σχέση που ανέπτυσσε με τους μαθητές του ως διδάσκοντας επί το πλείστον κατ’ ιδίαν, καθώς και η συστηματική του μεθοδικότητα στη μετάδοση της γνώσης.
Το διδακτικό του έργο θεωρείται ιδιαίτερα σημαντικό, δεδομένου ότι υπήρξε ο πρώτος -και για μεγάλη περίοδο ο μόνος- στην Ελλάδα που δίδαξε, παράλληλα με τις παραδοσιακές, και τις νεότερες τεχνικές σύνθεσης. Οι περισσότεροι σημαντικοί Έλληνες συνθέτες, μουσικολόγοι και διευθυντές ορχήστρας της νεότερης γενιάς υπήρξαν μαθητές του.
Άρχισε να γράφει μουσική από ηλικίας 13-14 χρονών, αλλά τα περισσότερα από αυτά τα πρώιμα έργα του τα έχει καταστρέψει θεωρώντας τα πρωτόλεια. Η ουσιαστική συνθετική του δραστηριότητα αρχίζει από το 1932 με τα έργα που από υφολογική άποψη χαρακτηρίζονται από τη χρήση προχωρημένης αρμονίας. Στη συνέχεια στρέφεται προς την ατονικότητα, τον δωδεκαφθογγισμό, τη σειραική και τη «μετασειριακή» τεχνική και καταλήγει σε ένα προσωπικό ύφος. Ο ίδιος διέκρινε στη συνθετικη του δημιουργία τα εξής περιόδους:
α) 1932 – 1944 Τάσεις προς Ιμπρεσσιονισμό
β) 1944 – 1952 Προσέγγιση στο φολκλόρ και την «Εθνική Σχολή», χρησιμοποίηση στοιχείων Βυζαντινής Μουσικής
γ)1953 - 1965 Δωδεκάφθογγο και νεότερες τεχνικές
δ)1966 -1989 Τεχνική εντελώς προσωπική
Τα περισσότερα έργα του έχουν εκτελεστεί επανειλημμένα στην Ελλάδα και στο εξωτερικό( Δ. Γερμανία, Αγγλία, Σουηδία, Ουγγαρία, Ιταλία και Η.Π.Α κλπ.) και μεταδοθεί από πολλούς Ραδιοφωνικούς Σταθμούς.
Το 1953 βραβεύτηκε η συμφωνία του αρ. 3 στο «Διεθνή Διαγωνισμό Βασίλισσα Ελισάβετ του Βελγίου» στις Βρυξέλλες. Το 1970 τιμήθηκε από το Πανεπιστήμιο της Βιέννης με το βραβείο «Gottfried von Herder». Το 1983 η Ακαδημία Αθηνών του απένειμε το «Αριστείον Καλών Τεχνών και Γραμμάτων».
Υπήρξε ιδρυτικό μέλος και Πρόεδρος, από το 1964 ως το 1975, του Ελληνικού Τμήματος της «Διεθνούς Εταιρίας Σύγχρονης Μουσικής» (Δ.Ε.Σ.Μ). Από το 1948 έως τα τελευταία χρόνια της ζωής του ήταν μέλος του Δ.Σ της Ένωσης Μουσουργών.
Με το έργο του και τη διδασκαλία του ο Γιάννης Α. Παπαϊωάννου έχει ασκήσει πλατιά επίδραση στη νεώτερη Μουσική Σχολή της Ελλάδας και μπορεί να θεωρηθεί ένας από του σημαντικότερους Έλληνες συνθέτες του 20ου αιώνα.
CHAMBER MUSIC
1937 NOCTURNE for Flute, Viola and Harp AKI-D 38
1937 SERENADE for Violin and Piano AKI-D 31
1937 MINUETTO for Violin and Piano AKI-D 39a
1937 NOCTURNE for Harp AKI-D 27
1937 SERENADE for Cello and Piano AKI-D 27α
1938 PASTORALE Trio for Flute, Viola and Harp AKI-D 48
1938 ROMANESCA for Flute, Viola and Harp AKI-D 50
1938 INTERMEZZO for Harp AKI-D 51
1939 PRELUDE for Harp AKI-D 63
1941 SARABANDE for Violin and Piano AKI-D 83
1942 PASTORAL for Violin and Piano AKI-D 85
1944 ISLAND DANCE "OF MYTILENE" for Violin and Piano AKI-D 102
1954 SUITE for Violin and Piano Aki-D-142
1959 SUITE for Guitar AKI-D 161
1960 THE MILLIONS OF MARCO POLO Incidental Music for Voices and Guitar AKI-D 163
1961 ARCHAIC for Two Guitars AKI-D 172
1967 TRIO for Flute, Viola and Guitar AKI-D 190
1970 NARRATION for Violin Solo AKI-D 196
1971 LA PARLATA D’ARLECCHINO for Solo Tuba AKI-D199
1972 PORTRAIT for Solo Tuba AKI-D 201
1973 RICERCAR A TRE VOCI for Organ AKI-D 204
1975 "ICHOMORPHES" (SOUNDFORMS) for Solo Violin AKI-D 209
1977 ENGRAVING for Horn and Piano AKI-D 213
1978 LOVE-CONFESSION OF MINOTAURUS for Tuba and Piano AKI-D 215
1982 DUO for Violin and Cello AKI-D 222
1984 PEGASUS for Flute Solo AKI-D 227
1985 "POLYMORPHON" (MULTIFORM) for Violin and Harp AKI-D 231
1986 "METOPE" (PEDIMENT) for Clarinet and Harp AKI-D 235
1987 "AETOMA" (PEDIMENT-FRONTON) for Four Flutes AKI-D 244
1987 PEGASUS for Flute and Piano AKI-D 227α
1987 CARYATID for Organ AKI-D 245
1988 SONATA fur Cello and Piano AKI-D 246
CHAMBER ORCHESTRA
1946 NOCTURNE for Chamber Orchestra AKI-D 106α
1956 ANTIGONE Suite for Chamber Orchestra AKI-D 144α
STRING ORCHESTRA
1945 SUNSET for String Orchestra AKI-D 112
1947 TRIPTYCH for String Orchestra AKI-D 118
ORCHESTRA
1937 AGNOS Dramatic Idyll with a Prologue and 2 Parts AKI-D 30
1945 VASSILIS ARVANITIS - Symphonic Legend in Eleven Pictures AKI-D 107
1947 MATINS OF THE SOULS - Symphonic Poem AKI-D 119
1952 PIRATES Ballet AKI-D 131b
1954 ANTIGONE Music for the Tragedy AKI-D 144
1956 HELLAS - Symphonic Poem for Orchestra and Narrator AKI-D 149
1960 INDIA Suite for Orchestra AKI-D 166
1963 CONCERTO for Orchestra Aki-D 145
1965 ANTIGONE Ballet in four Pictures for Orchestra AKI-D 181
PIANO
1932 PRELUDIO & FUGA for two Pianos AKI-D 2
1934 ALLEGRO IN S DITHEMATIC FORM for Piano AKI-D 14
1935 LONELINESS Prelude, Five Variations for Piano with Narration AKI-D 16
1936 NOCTURNE for Piano AKI-D 17
1936 HUMOURISTIC SUITE for Piano AKI-D 18
1936 PRELUDE for Piano AKI-D 26
1937 NOCTURNE for Piano AKI-D 35
1937 NOCTURNE for Piano AKI-D 37
1937 NOCTURNE for Piano AKI-D 40
1937 PRELUDE for Piano AKI-D 43
1938 "DANSEUSE" (Female dancer) for Piano AKI-D 49
1938 NOCTURNE for Piano AKI-D 52
1939 SYLPHIDS Prelude for Piano AKI-D 65
1939 PRELUDE for Piano AKI-D 66
1939 NOCTURNE for Piano AKI-D 68
1940 PRELUDE for Piano AKI-D 80
1942 NOCTURNAL FANTASY for Piano AKI-D 87
1945 NOCTURNE for Piano AKI-D 106
1945 SPRING FANTASY for Piano AKI-D 108
1945 LIBERATION OF A SLAVE WOMAN "Choreographic" Tableau for Piano AKI-D 110
1958 SONATA for Piano AKI-D 154
VOICE AND PIANO
1931 SUMMER RAIN Song for Voice and Piano AKI-D 1[Cοmtesse de Noailles]
1932 ARTIFICIAL FLOWERS Song for Mezzo-Soprano and Piano AKI-D 5 [D. P. Leontis]
1933 EVENING Song for Voice and Piano AKI-D 6 [K. Velmyras]
1933 MYTILENE Song for Voice and Piano AKI-D 8 [Mirtiotissa]
1933 FATME Song for Voice and Piano AKI-D 10 [T. Tagore]
1934 THE FISHING BOAT Song for two Female Voices and Piano AKI-D 15 [G. Drosinis]
1936 DUSK Song for Alto and Piano AKI-D 19 [L. Mavilis]
1936 SEPERATION Song for Alto and Piano AKI-D 20 [D. Zevgoli]
1936 LOVE AND DEATH Song for Alto and Piano AKI-D 21 [L. Mavilis]
1937 LEGEND Song for Voice and Piano AKI-D 33 [M. Alexas]
1937 THE HUNTER Song for Voice and Piano AKI-D 34 [M. Alexas]
1937 HOLY VISION 4 Songs for Soprano and Piano AKI-D 36 [M. Alexas]
1937 I KNOW A TOWN Song for Voice and Piano AKI-D 41 [S. Skipis]
1937 DELUSION Song for Soprano and Piano AKI-D 42 [S. Skipis]
1938 MELTEMI Song for Soprano and Piano AKI-D 53 [P. Nirvanas]
1938 SWEET NIGHT Song for Voice and Piano AKI-D 55 [Ar. Karavas]
1938 SUNSET Song for Voice and Piano AKI-D 56 [V. Chaniotis]
1939 LONE SPRING "Epigram" for Voice and Piano AKI-D 61 [L. Porphyras]
1940 LIGHT SOUL Song for Voice and Piano AKI-D 74 [I. Gryparis]
1940 SPRING-TIME Song for Voice and Piano AKI-D 79 [M. Alexas]
1940 WILD JOY Song for Soprano and Piano AKI-D 82 [I. Gryparis]
1942 YOUR KISSES HAD THE FIRE Song for Bass and Piano AKI-D 86 [I. Gryparis]
1943 THE LEAVES KEEP FALLING... Song for Voice and Piano AKI-D 89 [I. Gryparis]
1943 A SWEET-VOICED WOMAN SINGING (But not even the silver bells) AKI-D 90 [I. Gryparis]
1943 WHY THIS JOY Song for Lyric Tenor and Piano AKI-D 91 [I. Gryparis]
1943 THE OLIVE TREE Song for Lyric Tenor and Piano AKI-D 92 [L. Porphyras]
1944 FAREWELL ROSES Song for Voice and Piano AKI-D 99 [K. Palamas]
1944 THE JASMINS Song for Soprano and Piano AKI-D 100 [K. Palamas]
1944 THE AUTUMN LILIES Song for Baritone and Piano AKI-D 101 [K. Palamas]
1945 SOME STEPS... Song for Voice and Piano AKI-D 104 [K. Palamas]
1945 THE FIRE IS NO LONGER BURNING IN THE FIREPLACE Song for Voice and Piano AKI-D 105 [K. Palamas]
1945 WHITE FLOWERS Song for Voice and Piano AKI-D 109 [K. Palamas]
1945 WHITE-BONNETED WORKING WOMEN Song for Soprano and Piano AKI-D 111 [K. Palamas]
1945 MARCH LEAVES Song for Voice and Piano AKI-D 113 [L. Porphyras]
1946 THREE SISTERS Song for Voice and Piano AKI-D 115 [I. Gryparis]
1948 MAIDEN'S LONGING Song for Voice and Piano AKI-D 124 [M. Malakasis]
1953 CANDLES Song for Voice and Piano AKI-D 141 [C.P. Cavafy]
1959 THE PENTASYLLABICS for Voice and Piano AKI-D 162 [K. Palamas]
1970 PROMETHEUS for Baritone and Piano AKI-D 197 [Aeschylus]
1974 THREE SONGS on Poems of C. P. Cavafy for Mezzo Soprano and Piano AKI-D 206
1986 4 SONGS for Tenor and Piano AKI-D 236 [G. Kotsiras/ Olga Fotsi]
1989 TWO SONGS on poems of Lord Byron for Voice and piano AKI-D 247
CHORUS & PIANO
1933 DAPHNIS AND CHLOE Song for Choir and Orchestra or Piano AKI-D 9 [G. Drosynis]
1985 HYMN FOR THE ARISTOTELIAN UNIVERSITY OF SALONIKA for Choir and Piano AKI-D 146 [S.G. Kapsomenos]
VOICE & ORCHESTRA or PIANO
1938 MELTEMI Song for Voice and Piano or Orchestra AKI-D 53 [P. Nirvanas]
1940 WILD JOY Song for Soprano and Orchestra AKI-D 82 [I. Gryparis]
1940 THE LEAVES KEEP FALLING... Song for Voice and Piano or Orchestra AKI-D 89 [I. Gryparis]
1943 WILD JOY Song for Soprano and Piano or Orchestra AKI-D 82 [I. Gryparis]
1943 THE SWEET-VOICED WOMAN SINGING (but not even the silver bells) Song for Sopr. & Piano or Orch. AKI-D 90 [I.Gryparis]
1943 THE JASMINS Song for Soprano and Piano or Orchestra AKI-D 100 [K. Palmas]
1944 THE OLIVE TREE Song for Lyric Tenor and Piano or Orchestra AKI-D 92 [I. Gryparis]
CHORUS
1940 QUIET ARE THE DREAMS for Choir AKI-D 78
1945 BY THE MARSH VILLAGES 4-part Harmonization of a folk song AKI-D 103
1948 LAST LEAF Song for Three-Part Women's Choir AKI-D 122 [I. Gryparis]
CHORUS & ENSEMBLE
1938 AURORAL Song for Choir and Instrumental Ensemble AKI-D 44 [K. Trikoglidis]
1938 LULLABY Song for Women ‘s Choir and Instrumental Ensemble AKI-D 45 [I. Gryparis]
1938 MOONLIGHT Song for Women ‘s Choir and Instrumental Ensemble AKI-D 46
1939 SMILE Song for Women's Choir and Instrumental Ensemble or Piano AKI-D 64 [F. Spantharis]
1939 NOCTURNE Song for Women ‘s Choir and Instrumental Ensemble AKI-D 71
1940 CLOUDS Song for Choir and Instrumental Ensemble AKI-D 77
1940 PRELUDE AND CHORAL for Choir and String Orchestra AKI-D 98 [Byzantine Chant]
1955 THE STEPS Song for Mixed Choir and 10 Instruments AKI-D 188 [C. P. Cafavy]
1957 PHILOCTETES Music for the Tragedy AKI-D 152 [Sophocles]
1960 THE PERSIANS Music for the Tragedy AKI-D 164 (CHOIR AND ENSEMBLE) [Aeschylus]
1967 THE "FOTOFRAKTIS" (The light barrier) Song for Choir, Voices and Instrum. Ens. AKI-D 223 [A. Empirikos]
1982 "ENCONIUM" Cantata for Narrator, Soloists, Choir and Instrum. Ensemble AKI-D 230 [G. Kotsiras]
VOICE & ENSEMBLE
1961 OEDIPUS REX Music for the Tragedy AKI-D 171 [Sophocles]
1961 YERMA Incidental Music for Voice and Instrumental Ensemble AKI-D 169 [F. G. Lorca]
1966 THREE SONGS for Mezzo Soprano and Instrumental Ensemble. AKI-D 184 [C. P. Cafavy]
1986 A POET IN THE SEA Song for Soprano and Instrumental Ensemble AKI-D 232 [A. Zakinthinos]
VOICE
1946 THE KAKAVA FAIR Song for Female Voice Solo AKI-D 114 [K. Palamas]
1956 ANTIGONE Music for the Tragedy AKI-D 150a [Sophocles]
1960 HYMN TO AGIASSOS READING ROOM Song for Voice Solo AKI-D 167 [E.G. Christopharis]
ENSEMBLE
1952 AMAZONS Choreographic Tableau for Seven Instruments AKI-D 137
1956 ANTIGONE Music for the Tragedy AKI-D 150
1957 ACROPOLIS Music for the Film "The Acropolis of Athens’’ AKI-D 151
1959 OEDIPUS REX Music for the Tragedy AKI-D 156
1960 LOST CIVILIZATIONS Radio Music for Instrumental Ensemble AKI-D 165
1970 FIVE CHARACTERS FOR BRASS QUINTET AKI-D 195
1986 PRELUDE TO A JOURNEY for Instrumental Ensemble AKI-D 238α
PIANO or INSTRUMENTAL ENSEMBLE
1952 WINTER Choreodrama for Piano or Instrumental Ensemble AKI-D 135a
27/11/2019 Αφιέρωμα στον Γ. Α. Παπαϊωάννου (1910-1989)
Με μια επετειακή συναυλιακή βραδιά, το Ωδείο Φίλιππος Νάκας τίμησε τον μεγάλο συνθέτη και δάσκαλο Γιάννη Ανδρέου Παπαϊωάννου, τριάντα χρόνια μετά τον θάνατό του. Με το έργο και τη διδασκαλία του ο Γ. Α. Παπαϊωάννου έχει ασκήσει πλατιά επίδραση στη νεότερη μουσική της Ελλάδας. Το διδακτικό του έργο θεωρείται ιδιαίτερα σημαντικό, δεδομένου του ότι υπήρξε ο πρώτος -και για μεγάλη περίοδο ο μόνος- στην Ελλάδα που δίδαξε, παράλληλα με τις παραδοσιακές, και νεότερες τεχνικές σύνθεσης. Οι περισσότεροι σημαντικοί Έλληνες συνθέτες, μουσικολόγοι και διευθυντές ορχήστρας υπήρξαν μαθητές του.
Ομιλητές:
Αλέξης Αγραφιώτης διευθυντής ορχήστρας
Κώστας Χάρδας επίκουρος καθηγητής στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών του Α.Π.Θ.
Αλεξάνδρα Παπαστεφάνου πιανίστα
Ευάγγελος Κοκκόρης καλλιτεχνικός διευθυντής του Ωδείου Φίλιππος Νάκας
Ιάκωβος Κονιτόπουλος Γεν. Γραμματέας Ένωσης Ελλήνων Μουσουργών
Ερμήνευσαν οι:
Μάιρα Μηλολιδάκη σοπράνο
Νίκος Νικόπουλος - Κωνσταντίνα Βεντούρη-Ρούσσου φλάουτο
Τριαντάφυλλος Μαρούγκας κλαρινέτο
Αλεξάνδρα Παπαστεφάνου - Κώστας Χάρδας - Κωνσταντίνα Πολυχρονοπούλου πιάνο
Νέλλη Οικονομίδου βιολί
Μαρίνα Σταλιμέρου βιόλα
Ήβη Παπαθανασίου - Μυρτώ Γουζίου βιολοντσέλο
Διεύθυνση ενόργανου συνόλου Αλέξης Αγραφιώτης
Πρόγραμμα
Τραγούδια της λίμνης για φωνή και ενόργανο σύνολο σε ποίηση Μ. Μαλακάση (1950) / Κουρσάρικοι Χοροί, Σουίτα για πιάνο (1950) / Πήγασος για φλάουτο (1984) / Σερενάτα για βιολοντσέλο & πιάνο (1937) / Πρελούδιο Νο 1 Lento - Νύχτα στην εξοχή & Νο 2 Andante - Πρωί στο ακρογιάλι από τα 24 Πρελούδια για σόλο πιάνο (1938 - 1939)
Το αφιέρωμα διοργανώθηκε υπό την αιγίδα της Ένωσης Ελλήνων Μουσουργών.